از لحاظ علمي پليمر يك تعريف كاملي دارد، پليمر متشكل از مولكول هاي بزرگي است كه از بخش هاي كوچك تكرارشونده ساخته شده است. پليمر كلمه ي يوناني است كه از دو بخش كلي تشكيل شده است.
قسمت اول:، پلي به معناي بسيار و زياد . قسمت دوم: مر به معناي تكه تكه يا همان قطعه قطعه مي باشد . در فارسي هم مترادف اين كلمه را جايگزين ساخته اند و به آن نام بسپار داده اند. از اين ماده براي ساخت انواع مختلف قطعات و تجهيزات در صنعت استفاده مي شود چرا كه داراي مقاومت بسيار بالايي مي باشند.
انواع بسپار يا پليمر
پليمر مانند تمامي مواد موجود در طبيعت داراي چند نوع متفاوت مي باشد كه اين انواع در تفاوت بين تعداد مولكول هاي بزرگ تكرارشونده اي است كه كنار يكديگر قرار گرفته اند و درجه پليمر را نشان مي دهند. همچنين به بسپارهايي كه از دو نوع مختلف مولكول تكرار شونده تشكيل شده اند در اصطلاح هم بسپار و نيز بسپارهايي كه از يك نوع مولكول تكرار شونده تشكيل شده اند هم گون بسپار گويند.
از طرفي براي محصولاتي كه داراي بيش از 3 نوع مولكول تكرار شونده دارند ، بسپارهاي ناهمگون گويند.
در صنعت محصولات بسياري يافت مي شود كه جزو دسته ي بسپارها مي باشند كه مي توان به محصولاتي چون : پروتئين ، كائوچو يا همان لاستيك خام ، پشم ، كتان و… اشاره كرد.
طبقه بندي بسپارها
- بسپارهاي طبيعي
- بسپارهاي مصنوعي
- بسپارهاي طبيعي اصلاح شده
هر ماده اي در برابر تغيرات دمايي دچار تغيير و تحولاتي مي شود و در ساختار آن تغييراتي ايجاد مي شود. بسپارها نيز در اثرپذيري از گرما دچار تغييراتي مي شوند كه اين تغيير باعث ايجاد دو دسته گي در آن ها مي شود.
اين دسته ها عبارتند از :
دسته اول بسپارها :
اين دسته از بسپارها در اثر گرما بدون اينكه تغييراتي در ساختار شيميايي آن ها ايجاد شود ، ذوب مي شوند و داراي اين ويژگي هستند كه به دفعات بالايي ذوب شده و دوباره به حالت جامد درآيند.
اين نوع از بسپارها در حالت مذاب همچون مايعات به راحتي قابليت جاري شدن دارند. اين نوع از محصولات را ترموپلاستيك يا گرما نرم مي نامند.
دسته دوم بسپارها :
اين دسته از بسپارها نيز در اثر گرما و حرارت تغييرات شيميايي در ساختار محصول ايجاد شده و به دنبال آن وزن مولكولي متوسط آن ها نيز به مراتب بيشتر مي شود و در نتيجه به صورت يك تكه در مي آيند.
درواقع زماني كه اين نوع از بسپارها در مقابل حرارت بالا قرار مي گيرند ذوب نمي شوند ، بلكه تجزيه شده و ديگر قابليت برگشت به حالت اوليه خود را ندارند.
تاريخچه ي بسپارها در صنعت پليمر
همانطور كه در قسمت بالا نيز اشاره شد ، الياف ، كتان ، چوب و … به عنوان يك بسپار به حساب مي آيند كه مي توان گفت تاريخچه ي پيدايش آن ها به زمان انسان هاي نخستين باز مي گردد.
انسان هاي نخستين با تلاش هاي خود توانسته بودند مايحتاج اوليه خود از جمله الياف پروتئيني ، كتان ، پشم و ساير اقلام مشابه را توليد كنند و سپس آن را رنگ كرده و حتي ببافند و استفاده كنند . پس مي توان گفت كه بشر نخستين ، براي اولين بار بسپار را كشف كرد و به عبارتي تاريخچه ي پيدايش آن را مي توان به آن زمان نسبت داد. حتي آن ها از قير ، پوشش خارجي لاك پشت و … كه به عنوان بسپارهاي طبيعي به شمار مي روند براي حيات خود استفاده مي كردند. كائوچو نيز جزو بسپارها به شمار مي رود كه در سال 1843 كشف شد و اولين كاربرد تجاري آن از اين تاريخ در جهان آغاز شد